Ząbkowanie to proces, który wiąże się z występowaniem różnych miejscowych i ogólnoustrojowych objawów. Część z nich może być fizjologicznie związana ze zmianami zachodzącymi w organizmie dziecka, a część może świadczyć o toczących się patologiach i wymagać pilnej diagnostyki.
Torbiel wyrzynającego się zęba
Ząbkowanie bardzo często może powodować obrzęk dziąsła połączony z jego zasinieniem. Jest to całkowicie normalne i związane jest z wylewem krwi z naczynia, które zostało uszkodzone przez ostrą krawędź wyrzynającego się zęba. Zjawisko to najczęściej ustępuje samoistnie, w momencie gdy ząb wychodzi na powierzchnię dziąsła. Jednak należy to odróżnić z sytuacją wymagającą kontroli, czyli torbielą zęba. Objawem tego jest miękkie uwypuklenie dziąsła w miejscu, gdzie wyrzyna się ząb, które może mieć różne zabarwienie: od przezroczystej po niebieskofioletową i niebieskoczarną. W większości mija samoistnie, jednak gdy z czasem powiększa się lub dojdzie do jej uszkodzenia, wymaga to wizyty u stomatologa, celem leczenia chirurgicznego[1].
Utrzymujący się stan zapalny dziąsła
Ząbkowanie może dawać objawy miejscowe w obrębie wyrzynającego się zęba w postaci zaczerwienienia i obrzęku dziąsła, które są związane z toczącym się stanem zapalnym. Taki stan, u dzieci z prawidłową higieną jamy ustnej najczęściej mija samoczynnie i nie wymaga pilnej diagnostyki. Natomiast, kiedy stan zapalny nie mija i utrzymuje się dłuższy czas, może sugerować zakażenie, które może przenieść się na kości żuchwy i szczęki. W takim wypadku nie należy zwlekać i jak najszybciej udać się do specjalisty, aby zahamować możliwość transmisji zakażenia.
Opóźnione ząbkowanie
Kolejną nieprawidłowością jest opóźnione ząbkowanie, które definiujemy jako brak wyrżnięcia się pierwszego zęba do ukończenia dwunastego miesiąca życia. Wtedy dziecko powinno zostać skonsultowane przez stomatologa dziecięcego oraz pediatrę, zwłaszcza pod kątem zaburzeń gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wśród wielu czynników takiego stanu wymienia się niedobór witaminy D3, której suplementacja jest bardzo istotna u dzieci w okresie wzrostowym. Z kolei jeżeli żaden ząb nie wyrznie się do ukończenia osiemnastego miesiąca życia, konieczne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego czaszki i poszukiwanie ogólnoustrojowych przyczyn[2].
Wysoka gorączka
Uznaje się, że ząbkowanie może przebiegać z nieznacznie podwyższoną temperaturą ciała, bądź też stanem podgorączkowym. Jednak w przypadku gorączki, czyli temperatury >38°C, nie wolno bagatelizować, ponieważ nie jest to normalny stan związany z ząbkowaniem. W takim wypadku można podejrzewać występowanie infekcji ogólnoustrojowej, zakażenia miejscowego tkanek zęba lub utrudnienia związanego z erupcją zęba[3].
Jak pomóc dziecku podczas ząbkowania?
Sposobów na bolesne ząbkowanie u niemowląt jest kilka. Wśród nich można wyróżnić metody niefarmakologiczne takie jak: podawanie schłodzonych gryzaków, masowanie dziąseł oraz podawanie półpłynnych posiłków o umiarkowanej temperaturze.
Z kolei wśród metod farmakologicznych można wyróżnić żele na ząbkowanie zawierające składniki takie jak: poliwinylopirolidon (PVP) i kwas hialuronowy. Składniki te mają zdolności bioadhezyjne, co jest szczególnie pożądane, gdyż ślinienie się (typowe podczas ząbkowania) oraz ruchy języka stanowią duże utrudnienie dla utrzymania się miejscowych farmaceutyków na dziąśle dziecka. Konsystencja preparatu i jego zdolność do trzymania się aplikowanej powierzchni mają zatem duże znaczenie.
Oprócz tego warto zwrócić uwagę na sposób aplikacji żelu na dziąsło. W aptece pojawiły się w ostatnich latach farmaceutyki nie tylko chroniące przed bólem, łagodzące podrażnione dziąsła, ale i ułatwiające higieniczną aplikację. Wygodną formą wydaje się być preparat, który wyposażony jest w aplikator z miękką szczoteczką, jednocześnie masującą dziąsła dziecka.
Referencje:
- Olczak-Kowalczyk, P. Sawiec, Ząbkowanie – fakty i mity. Co musi wiedzieć pediatra? Medycyna Praktyczna- Pediatria, 2019 (2).
- Olczak-Kowalczyk, J. Szczepańska, U. Kaczmarek, Współczesna stomatologia wieku rozwojowego, 2017.
- A. Nemezio, K. M. H De Oliveira, P. C Romualdo, A. M. Queiroz, F. W. G. Paula-e-Silva, R. A. B Silva, E. C. Küchler, Association between Fever and Primary Tooth Eruption: A Systematic Review and Meta-analysis, Int J Clin Pediatr Dent. 2017.
[1] Olczak-Kowalczyk D., Sawiec P., Ząbkowanie – fakty i mity. Co musi wiedzieć pediatra? Medycyna Praktyczna- Pediatria, 2019 (2), str. 19-22.
[2] Olczak-Kowalczyk D., Szczepańska J., Kaczmarek U., Współczesna stomatologia wieku rozwojowego, 2017, str. 208-214.
[3] Primary Tooth Eruption: A Systematic Review and Meta-analysis, Int J Clin Pediatr Dent. 2017 Jul-Sep; 10(3): 293–298.
